Genel olarak bağımlılık - Sucht

Bağımlılık: Aynı his veya duyguya erişebilmek için, kullanma ya da uygulama arzusunu bastıramadığınız işlemdir.

Bunlar; Alkol, Sigara, İlaç, Uyuşturucu gibi maddeler olabileceği gibi; İş, Oyun, Kumar, Yemek yeme, Spor yapma, Sex gibi maddedışı psikolojik veya zihinsel bağımlılıklar da olabilir.
İnsan hemen hemen herşeye hastalık derecesinde bağımlılık kazanabilir...

Bağımlılığa iten etkenler
1) Bağımlılık risiki ilk etapta, kişinin genetik yapısı ile ilgilidir. Anne ve babanın madde bağımlılığı olup olmadığı ile başiar. Bazıları diğer insanlara nazaran daha çabuk bağımlılık kazanabilir. Bununla birlikde kişinin sosyal hayatı da bir rol oynuyor. Bu iki faktör kişinin, maddeye bağımlılığına karşı daha eğilimli olmasına sebeb olabiliyor.
2) Alınan maddenın erişebirlik faktörü. Mesela: alkol ve sigara yasal olduğu için insanlar bağımlılık yapan maddeye erişebiiyorlar. Bir de, toplumun ve sosyal çevrenin maddeye karşı olan tolerans anlayışı, bağımlılıiğı körüklüyor.
3) Tabii ki bunlar yalnız başına bağımlılık için yeterli sebeb değil: İşsizlik, ayrılık, can sıkıntısı, bir yakını kaybetme, bunalım gibi sosyal sorunlar eklendiğinde; madde bağımlılığının (mesela: alkolün) önü açılmış oluyor. Bağimlılılk çemberine bir kere girildimi, çıkması çok zor oluyor.

Bağımlılığın gelişimi
Sorunları olan kişi madde alarak kendisine bir rahatlık, hafiflik sağladığına inanıyor. Bu inanç zamanla psikilojik bağımlılk yapıyor. Yani kişi maddeyi almadığı zaman kuvvetli bir arzu, bir baskı hissediyor. Zamanla maddeye karşı bir tolerans gelişimi yaşanıyor. Yani aynı tesire ulaşabilmek için, alınan miktar (dozaj) yükseltiliyor. Vücut maddeyi almazsa terleme, kalp çırpıntısı gibi vegetatif belirtilerle isyan ediyor (bedensel bağımlılık).
Alınan doz yükseltildikçe, kontrol kayıpları başlıyor. Bu da kişiye ayrıca bir sorun oluyor. Kişi, madde alarak sorununu hafifletmeye çalışıyor ve böylelikle bir kısırdöngünün yolu açılmış oluyor.

Madde bağımlılıklarında Terapi uygulaması

Ne yazık ki madde bağımlılığının terapisi kolay olmayan, uzun vadeli bir prosedür. Sabır ve zaman istiyor. Kişi genelde bağımlı olduğunu kabul etmiyor. İkna olsa bile zaman zaman kendine yenik düşüp, terapileri terk edebiliyor. Ama her yeni başlangıç, kişiyi biraz daha kurtuluşa yaklaştırıyor.

Terapi adımları:
1) İrtibat
İlk etapta hastanın kendisi irtibata geçerek, yardım istemesi gerekiyor. Bu hasta için çok büyük bir sorun. Kişi kendini hasta olarak kabul etmiyor. Genelde hastayı bir aile ferdi veya yakını getiriyor.
2) Motivasyon
Hastaya, kendisinin bağımlı olduğunu ikna ederek, bağımlılığın sonuçları ve zararları anlatılarak bilinçlendiriliyor. Destek güveni veriliyor. Bağımlı kişinin onayı alınıyor.
3) Bendensel tedavi
Hasta bir kliniğe yatırılıyor ve vücudundaki zehir, ilaçlara kontrol altına alınarak arındırılıyor. Klinikde, muhtemel hayati tehlike oluşturan komplikasyonlara karşı (mesla: Deliryum) önlemler alınıyor. Alkolde bu 4-6 hafta kadar sürüyor.
4) Psikolojik tedavi
Hasta bağımlılık konusunda -oluşumu, gelişimi, buna bağlı olan sorun ve tehlikeleri, zararları- hakkında, bilinçlediriliyor. Özgüveni arttırılıyor. Bu da ayrıca birkaç ay zaman alıyor.
5) Terapi sonrası
Hastanın, grup terapileri, psikolog, terapist ve yardım kuruluşlarının destekleriyle bağımlılıga geri dönüşü engellenmeye çalışıyor.

===========================================================================

Bağımlılık yapan maddeler

Alkol bağımlılığı - Alkoholabhängigkeit

yetişkinlerin 3% ü ile en sık görülen hastalıklardan biri. Erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanıyor.

Alkolik olarak tanı konulması için aşağıdaki kriterlerden en az üçü var olması gerekir:
- CRAVİNG: bastırılamayan alkol alma arzusu
- Alkole karşı kontrol kayıpları
- Alkol alınmadığı zaman nöbetlere girme
- Tolerans gelişimi (aynı etkiye erişebilmek için, miktar yükseltimi)
- Hobilerden uzaklaşma
- Zarar veren sorunlar yaşandığı halde, alkol alımına devam etme

Alkolizm formları
Burada ilk iki aşamada henüz bir bağımlılıkdan söz edilemiyor. Son üç aşama kesinlikle bağımlılık olarak kabul ediliyor.
1) Alfa alkolik: Sorun ve problemlerini bastırmak için içiyor. Psikolojik olarak bağımlı. Bırakmak mümkün.
2) Beta alkolik: Sık sık alkol alıyor. (Haftasonu eğlence toplantıları, düğünler gibi). Bedensel olarak da, psikilojik olarak da bağımlı değil. Bırakmak zor ama mümkün.
3) Gamma alkolik: Bağımlı kullanıcı. Genelde sert içkiler kullanır. Amaç sarhoşluk değil (?!), eğlenmek! Kontrol kayıpları, bir ipucu.
4) Delta Alkolik: Düzenli kullanıcı. Bedensel ve psikolojik bağımlı. Günaşırı alkol almalar. İddiasına içmeler. Ender sarhoş olma, alkolü bırakama çabaları ve alkol nöbetleri...
5) Epsilon Alkolik: Periyodik kullanıcı. Sık sık nöbetlere giriyor. Huzursuzluk ve depresif bunalımlar. Alkolü düşüncelerden atamama. Günler süren kontrol kayıpları ve nöbetlere tutulmalar. KLİNİK VAKA!

Tüm bu beş form alkolizmdir ve hiçbiri diğerlerine nazaran daha iyi değildir.

Nasıl kullanırsanız, kullanın: Alkolizm çok vahim sonuçları beraberinde getirir. Neticede, alkol toxic (zehirli) bir maddedir!

Labaratuvarlarda hücrelerin üzerine alkol döküldüğünde, hücrelerin öldüğü tespit edilmiştir.. Vücudumuzda da durum daha değişik degildir: Neticede vücudumuz hücrelerden oluşur.

Alkol bağımlılığının aşamaları
1) Prealkol aşaması: sık sık rahatlamak için içmek.
2) Prodromal aşama: Gizli gizli içmek, alkol depolamak, kısa kısa hafıza kayıpları...
3) Kritik aşama: Kontrol kayıpları, Alkolü bırakmayı denemeler, iş ve aile hayatında oluşan sorunlar, sabah erkenden içmeler, ilgi alanların daralması...
4) Kronik aşama: Azalan tolerans kaybı, vücut işlemlerinin isyanı: krizlere girmeler, titremelerin başlaması, iştahsızlık ve vitamin eksiklikleri. Sosyal,

Aile ve iş hayatının yok olması. Alkol nöbetleri.

Semptomlar ve sonuçları

Nöropsikiyatrik:
Duygu-durum değişimleri ve asabilik. Kontrol kaybı, Depresyon (içmeye sebeb de olabilir, alışkanlıkla da gelebilir). Kişilik bozulmaları. Epileptik nöbetler (Deliryum tremens), alkol krizleri. Polyneuropathie (Perifer sinir hücrelerinin ölmesi). Küçükbeyin atrofisi (büzülmesi). Bu: koordinasyon bozukluklarına (Ataxie) ve intensions tremor'a sebeb oluyor. (hastaya parmağınla burnuna değmesi isteniliyor. Hastanın elleri titriyor ve hedef alamıyor)

Sarhoşluk: Dengedışı hareket ve konuşma rahatlığı. Euphorie (coşku), konsentrasyon bozukluklukları, Akılda tutma zorlukları, doğrultu (oryantasyon) bozuklukları. Komaya kadar gidebilen bilinç kaybı. Hafıza kaybı, koordinasyon ve uyum sağlama bozuklukları.

Halüsinozlar: Daimi alkol alımında oluşuyor. Genelde akustik (sesli)! Depresyon ve korku atakları da yan etkileri.
Korkulan olay, Deliryum Tremens: Akut ve organik oluşan bedensel kriz (epilepsi benzeri). Alkolü bıraktıktan 2-3 gün içinde (veya ender de olsa, kullanırken) geliyor. Yaklaşık 3 ile 10 gün sürüyor. Tıbben müdahale edilmezse hasta ölebiliyor (oran %20). Ön belirtiler: Huzursuzluk, Uyku bozuklukları, Kalp çırpıntısı, yüksek tansiyon, yüz kızarıklığı, titreme. Tanı: Bilinç bulanıklığı, şuur kaybı, görsel halüsinasyon, şaşkınlık, kavrama ve konsentrasyon bozukluğu, gerçekleri saptırma, kandolaşımı zayıflığı, epileptik kriz ve koma...

Wernicke Enzephalopathie:
Ana belirtiler: Hafıza kaybı, koordinasyon bozukluğu, gözkasları felci. Uzun yıllar alkol kullananlarda ölüme kadar götüren beyin hasarı görülüyor (Oran: % 10-20).
Alkolik insanlar çok az veya yetersiz beslendikleri için, hastada Thiamin (Vitamin B1) eksikliği görülüyor. Thiamin Karbonhidrat metabolizması için çok önemli bir madde. Eksikliği halinde sinir hücreleri zarar görüyor. İlerleyen durumda Korsakow Sendrom'unu (Yer, zaman, şuur, ve hafıza kaybı; saçmalama) beraberinde getirebiliyor.

Diğer zararlar:

Mallory-Weiss-Sendrom'u: Yemek borusu ile mide arasındaki bölümde çatlaklıklar oluşarak, mide ekşimesine ve kanamalara sebeb olabiliyor. Gastrit (mide iltahabı), Ülser,

Ciğer yağlanması, Siroz, Pankreas iltahabı, Kalpde ritim bozuklukları, Kalb şişmesi, yüksek tansiyon, hastalıklara karşı bağışıklık zayıflığı, Böbrek hastalıkları, yumurta küçülmesi, Beyin büzülmesi (küçülmesi)...

Tumor oluşumları: Gırtlak, ağız içi, yemek borusu, karaciğer gibi... ve akla gelebilecek tüm kanser çeşitleri!!!

Sosyopsikolojik engeller:

Eş - Aile ilişkisinde başlayan huzursuzluklar. İşyerinde oluşan problemler. Asabilik, agresyon, kazalara sebeb olma, kanundışı davranışlar ve hareketler.

Terapi:

Çok zor! Kronik bir hastalık. Birçoğu bağımlılığını kabul etmiyor.

Tedavi yukarıda anlatılğı gibi: = Motivasyon, klinikde ilaçlarla zehirden arındırma (deliryum tehlikesi, huzursuzluk, terleme, titreme, epileptik nöbetler),

Psilolojik bağımlılıkdan kurtulmak için Psikolojik destek: alkolsüz sorunların üstesinden gelme çalışmaları vs. Ve tedavi sonrası izlenim, yardım ve destekler.

Politoxikomani, istenilen etkiyi erişmek için, eşzamanlı alınan değişik maddelerdir. (Örnek: Alkol + Extacy)

Benzodiazepin - Benzodiazepiene

Benzodiazepin anxiolytik (korku dindirici), rahatlatıcı ve kas gevşetici etkisi olan ilaçlardır. Benzodiazepin genelde doktorlar tarafından kısa bir süre için manik ve şizofrenik hastalara yatıştırıcı olarak verilir. Hasta bu ilacı aldığında, dünyaya pembe bir gözlük arkasından bakar. Bu sayede güncel hayatın sorunları gözardı edilir, ama bir çözüm getirmez.
Benzodiazepin birkaç hafta içinde , hem bedensel, hem de psikolojik (zihinsel) bağımlılık yapar. Kontolsüz bırakıldığında, krizler ilk olarak haftalar sonra başlayabilir.
Tedavisi alkole nazaran hem daha zorludur, hem de daha uzun sürer.
Belirtiler: Uykusuzluk, Deliryum, epileptik nöbetler, korku atakları, huzursuzluk ve titreme...

==========================================================================

Opiat'lar - Opiate
Opiatlar, opium bitkisinin kurutulmuş reçinesinden elde edilir. Kimyasal maddelerle karıştılarak üretilen opiat'lara Opioide adı verilir.
Opiat gurubuna Eroin, Morfın, Methadon, Buprenorfin, Petiden, Tramadol, Codein (öksürük ilacı), İmudium (ishal ilacı) ve Bonzai gibi uyuşturucular dahildir. Bunların büyük bir kısmı çok kısa bir zamada (hatta bazıları tek bir kullanımda bile) bağımlılık yapar. Mesela: Eroin ve Metadon. Metadon genelde doktor kontrolü altında uyuşturucu bağımlılarına verilir.
Opiatlar, dünyanın tüm ülkelerinde uyuşturucu olarak tanımlanıp, yasaklanmıştır.
Etkileri: coşkunluk, yavaşlama-uyuklama, duygu-durum değişimleri, kişilik bozulumu, tansiyon düşmesi, 'topluiğne başı' küçüklüğünde gözbebekleri (myosis), Kalp atışı yavaşlaması. Kabız olma vs.

Bırakıldığında: Tansiyon yükselmesi, huzursuzluk ve vücudta ağrılar başgösterir...
Komplikasyonlar: İğne paylaşımı: AIDS, Hepatit (B ve C). Labarotuvarda ne olduğu bilinmeyen,karıştırılmış Madde.

Beklenmedik yüksek doz ve yanetkiler zehirlenme, baygınlık ve ölüme kadar gidebilen nefes depresyonu (gittikçe yavaşlayan ve duran nefes alışverişi).
Sorun çemberi: uyuşturucu kullanımı ve çevre arkadaşları. Gelecek uyuşturucuyu alabilmek için işlenen suçlar (fuhuş, hırsızlık, gasp, soygun vs.), Bedensel çöküntü!

Terapi:

İki çeşit terapi yöntemi uygulanıyor:
1) Opiat-Tedavisi:
a- soğuk tedavi: Burada hastaya yatışması için düşük dosaj Nöroleptika Antidepresab veriliyor. Ağrıları ve tansiyonu düşürmek için ayrıca tedavi görüyor.
b- sıcak tedavi: hastaya Opiat yerine Metahadon veriliyor ve zamanla dosajı düşürülüyor.
Bu yöntem bağımlı bir vücut için ağır bir darbe. Tedavi süreci hasta için çok yorucu ve zorlu geçiyor.

2) Methadon-Substitution:
Hastaya Opiat yerine Methadon veriliyor. Burada amaç tedavi etmek değil: Hastayı tedaviye hazırlamak ve hastayı, sorun çemberinden çıkarıp, suç işlenmesini önlemek.
Metadon bedensel olarak vücudta opiyat gibi aynı etkiyi yaratıyor ama keyiflendirmiyor. Böylelikle ilk etapta zihindel bağımlılık azaltılıyor.

===========================================================================

Haşhaş / Esrar - Cannabis

Esrar, kenevir tohumundan elde ediliyor. Marihuanna (ot) ise kurutulmuş yapraklarına deniliyor. İçindeki uyuşturucu madde THC=Tetrahydrocannabinol.
Etkileri: kişiyi coşku ile karışık pasifleştiriyor. Umursamazlık gibi... Gerçeği algılama duygusu değişiyor.

Düzenli kronik kullanımlarda kişilik bozuklukları oluşuyor. Mesela: ilgisizlik. İnisiyatif eksiliği vs...
Komplikasyon ve belirtiler: Psikolojik bağımlılığı çok yüksek. Bedensel olarak bir sorun oluşturmuyor.

Zehirlenme: kalp çırpıntısı, yüksek tansiyon, astım, başağrısı, denge bozukluğu, heyecan duygusu.
Haşhaş psikozu: Kırmızı gözler, göz tansiyonu düşüyor. dudaklar kuruyor. deri soğuk veya sıcak olarak algılanıyor. Kalp genelde daha hızlı çarpıyor ve Kaslar gevşiyor...

===========================================================================

Halüsinojenler - Haluzinogene

Halüsinasyonlara sebeb olan maddeler. Psikolojik bağimlılık yapıyor. Bedensel bir bağımlılığı yok.

LSD (Lyserasitdiethylamid), kimyasal bir molekül.
Bir kaktüsden elde edilen Mescalin ve
kurutulmuş bir mantardan kazanılan Psilocybin (magic mushrooms) bu kategoride yer alıyor.

Etkileri: Görsel halüsinasyonlar, kişinin kendine yabancılaşması, coşku, ani duygu-durum değişimleri.

Tehlikeli olay: kullanımdan uzun bir zaman sonra da etkisi gösteren Flash Backs (tekrar tekrar aynı olayı, hissi yaşama).
Belirtiler: kalp çırpıntısı, Yüksek tansiyon, Vücut ısısı yükselmesi, terleme, Horrortrip: Korku ve panik atakları, akut şaşkınlık.

============================================================================

Kokain - Cocaine

Kokain coca bitkisinden elde ediliyor. Genelde burundan çekilerek alınıyor (nasal). Yemek içinde, ağız yoluyla (oral), Ya da; esrar gibi sarılarak içilebiliyor ama damardan intranenös de kullanılıyor.

Bedensel pek bağımlılık yapmıyor ama psikolojik bağımlılığı oldukça yüksek. Crack= Kokain+Natriyumbikarbonat karışımı: Etkisi daha yüksek ve daha hızlı.
Etkileri:tüketime göre degişiyor. Coşku ve kibir, şiddetli konuşma arzusu. Etki zayıfladığında depresif nöbetler geliyor.
Belirtiler: Yorgunluk, başdönmesi, titreme, epileptik nöbet, kokain psikozu (realite kaybı) ve kişilik değişimi.

============================================================================

Extasy - Extacy

Extasy, Amphetamin (uyuşturucu ilaç) ve mescalin karışımı bir üründür. 1914 yılında MDMA adı altında psikoterapide tedavi amaçlı kullanıma başlansa da, faydası görülmemiş ve kullanımdan kaldırılmışdır. Bugün parti-uyuşturucusu olarak çeşitli isimler altında (XTC, Adam, Dove...) kullanılıyor. MDA ve EVE uyuşturucuları da aynı etkiyi sağlamakda.

En büyük sorun: bu uyuşturucular değişik laboratuvarlarda, değişik karışımlarda üretildiği için, zararları ve etkileri önceden kestirilemiyor. Bu yüzden tedavisi de zorlaşıyor.
Belirtiler: rahatlama duygusu, korkusuzluk ve coşku.
Komplikasyonlar: Ölüm tehlikesi içeren içorganları hastalıkları: Kalpçırpıntısı, Yeteri kadar sıvı alınmadığından, böbreklerin iflası (Hasta ölümüne dans etse de, susadığını hissetmiyor ama terleyerek düzenli sıvı kaybediyor). Vücut ısısı yükseliyor ve epileptik nöbet oluşturabiliyor. psikoz, panik atakları, uyku ve konsentrasyon bozukluğu vs.
Muhtemelen MDMA nörotoxic (sinir hücrelerini zehirleyip, öldüren) bir madde.

===============================================================================

Burundan çekilen (Nasal) maddeler - Schnüffelstoffe

Burun yuluyla içe cekilen organik maddeler. Genelde; yapışkanlar ve tiner türü boya incelticiler
Etkileri: İlk kullanımda birkaç dakika, daimi kullanımda saatlerce süren sersemlik, coşku, kontrol ve şuur kaybı.
Komplikasyonlar: Halüsinasyonlar, mide bulantısı, duyum zayıflığı, karıncalaşma vs.

İleri aşamada organ bozuklukları oluşuyor: sağırlık, denge kayıpları, konsentrasyon bozukluğu,

polyneuropathie (birçok sinir hücresinin ölümü): Omuriliğin zarar görmesi gibi...