Duygudrum bozuklukları, Hislerin ve içgüdülerinin zaman zaman dalgalanmasından kaynaklanan psikolojik rahatsızlıklardır. Genelde duyguları ifade etme ve algılama hisleri bozulur. Duygulanım, manik ve depresif olmak üzere iki yönlü değişebilir. Mani Duyguların taşkınlığı, depresyon da tam tersine: duyguların çökkünlügüdür.

Genelde ilk nöbet depresyonla başlar, ardından manik nöbet takip eder. İki nöbet arası hasta genelde bir anormallik yaşamaz. Hastalık, erkekler ve kadınlarda eşit olarak görülür. Hastalık en sık 30 yaş üzerinde ilk belirtilerini gösterir. Hayatın yaklaşık %2 ni kapsar.

Mani ve depresyon dönemleri içinde hastalığa bağlı olarak psikozlar (realite kaybı) da oluşabilir.
Mani de büyüklük kuruntusu (kuruntu=deluzyon), depresyonda suçluluk kuruntusu başgösterebilir.
Hastalık akışı genelde dalgalıdır bipolar (çift yönlü) ve ender olarak tekyönlü (monopolar) de olabilir..
Tedavi edilmezse her dönem 3 ıle 12 ay arası (hastaların %2 sinde daha da uzun) sürer. Tedavi edilirse bu süre oldukça kısaltılır.

Nereden gelir:

Multifaktoriell (çeşitli faktörler): Genetik olduğu sanılıyor. Biyo-kimyasal olarak Depresyon, beyinde serotonin ve noradrenalin eksikliği ve Mani'de beyinde fazla noradrenalın ve dopamin oluşundan kaynaklanıyor. Etken olarak: Sıkıntılar, bunalımlar ve hormon bozuklukları (mesela: Triod), ağır organik hastalıklar da sebeb olabiliyor.

====================================================================================

Depresyon (Bunalım) - Depression

Tanımı: Duygusal çökkünlük. Manik dönem'e nazaran daha uzun sürüyor.

Dönem: Hafif, Orta ve Ağır olmak üzere üç kategoriye ayrılıyor. Ağır depresyonlarda hasta genelde intahar riski çok yüksek olduğu için, klinikte tedavi görüyor.

Oluşum:

Genel olarak, ilk depresif dönem 30 yaş üzeri tespit ediliyor. 60 yaş üzerindeki insanlarda bu oran %10 a düşüyor. Hastaların %30 unda duygu dalgalanması ve kalıntı semptomlarla kronikleşme görülyor. Hastaların en az %50 sinde tekrarlama yaşanıyor.

Semptomlar:
ilk etapta, hastada üzüntü ve ruhsal çöküntü beliriyor. Hatta büyük bir sıkıntı yaşamamış olsa bile. Duygulanım bozukluğu (hissizlik), Vital bozukluk (cinsel isteksizlik, uyku bozuklukları), düşünce biçimi bozuklukları (takıntılı düşünce, dolaylı düşünce vs.), düşünce içeriği bozuklukları (suçluluk takıntısı), sahte demans (hafıza ve konsentrasyon bozuklukları), sabah keyifsizliği, Hipomanik gelen dalgalar... İntahar riski %10

Diagnostik:
Yukaridaki belirtiler ve hastalığın gelişimi. Burada dikkat edilmesi gereken nokta: aynı belirtiler uyum bozukluğunda, şizofrenide, organik mental bozukluklarda ve alınan ilaçların yanetkilerinde de gözlenebiliyor. Bu rahatsızlıklar tehşis konmadan önce elenmesi gerekiyor. Psikoterapi testleri burada yardımcı oluyor.

Terapi:
Ağır depresyonlarda intahar riski yüksek oluşundan, hasta bir klinikde tedavi görüyor.

İlaçlarla
Antidepresan (depresiyona karşı). 3 çeşidi var: Teşvik edici, nötr ve yatıştırıcı. Beyindeki Noradrenalin ve Serotonin değerlerini yükseltiyor.

İlacın etki göstermesi birkaç hafta sürüyor.

Nöroleptika, diğer adıyla: Antipsikotika: Obsesiyonlara karşi, beyinde dopamin maddesini azaltıyor. Kısmen depresiyona da etkisi var.
Benzodiazepin Huzursuzluk, uykusuzluk ve korku duygularını yatıştırmak için.

Benzodiazepin 3-4 hafta gibi kısa bir süre için verilebiliyor. Sebeb: çok yüksek bağımlılık potensiyali!

Stabilizatörler: Antidepresan ilaçlarını destekliyorlar. Bunlar genelde nöroeptika veya lityum oluyor. Lityum genelde hastayı stabilize etmek için verilse de, çok kısıtlı bir alanı var. Eğer az verilirse, bir işe yaramıyor. Yüksek dozda verilirse, böbreklere hasar veriyor.

Ama, bipolar bozukluklar için, lityum etkili bir stabilizatör.

Psikoterapi: Destekleyici terapi, hastalıkla yaşama eğitimi, grup terapileri...
Diğer terapi imkanları: Hastayı yarım veya bir tüm gün uyutmama, bir alternatif.

Elektrokramp Terapisi (EKT), ışın terapisi vs. etkili yöntemler arasında.

============================================================

Mani - Manie

Tanım:

Mani duyguların taşkınlığı, hareket dürtüsünün yükselmesi diye tanımlanıyor. Bu dönemde insanlar kıpır kıpır ve yerlerinde duramaz oluyorlar.

Sahte ve aşırı özgüven,itici ve hareket güçlerini körüklüyor. Yeni bir şirket kurmak, bir Ferrari almak, bolca para harcamak gibi. Ne var ki; borç batağına girdıklerini, eldekilerini kaybettiklerini kavrayamıyorlar.
Depresyon gibi; Hafif, orta ve ağır olarak derecelendiriliyor. Hafif mani'ye Hypomanie deniliyor. Hastalık genelde 30 yaş üstü başlıyor. Zaman zaman depresif çöküntüler de yaşanıyor. İntahar riski çok yüksek!

Semptomlar:
Duygu taşkınlığı, yüksek aktivite, hızlı ve seri düşünce akışı. Kibir ve küçümseme. Azalan uyku ihtiyacı, halüsinasyonlar ve hastalığı benimsememe, kabul etmeme (hasta kendini sağlıklı, neşeli ve çok iyi hissediyor).
Sosyal hayatta, yani: aıle içinde, iş hayatında sorunlar oluşana kadar hastalık tespit edilemiyor. Tedavi gecikmeli de olsa bu aşamadan sonra başlıyor.

Diagnostik:
Aynı belirtiler, şizofreni ve organik mental bozukluklarda da görülüyor. Diğer hastılaklardan ayrılması gerekiyor. Psikopatolojik testler burada yardımcı oluyor.

Terapi:
Hastanın kendisine veya birbaşkasına zarar vermemesi için kliniğe yatırılıyor.

İlaçlarla: Hastaya Nöroleptika (akut dönem içinde, yatıştırmak için) ve Stabilizatörler veriliyor.
Psikoterapi: Akut dönemde uygulanması mümkün değil. Daha sonra sebeb olan faktörler üzerine çalışılıyor.

============================================================

Bipolar bozukluklar - Bipolare Störungen

Bipolar bozukluklarda hasta, dalgalı olarak arka arkaya hem depresif hem de manik süreçer yaşıyor (bipolar=çift yönlü). İki dönem arası norma, sorunsuz geçiyor.

Hastalığın 'Bipolar' tanımlanabilmesi için: Hastanın en az karşılıklı iki dönem geçirmesi gerekiyor: depresif dönem+hipomanik nöbet veya karışık nöbet.

Diğer duygulanım bozukluklarına nazaran daha erken geliyor (20-30 yaş arası). Hayatın yaklaşık %2 sini kapsıyor. Erkek ve kadınlarda eşit derece görülüyor.

Bipolar I: En az bir manik, bir de depresif nöbet
Bipolar II: Hipomanik nöbet (pek tehşis edilemiyor) artı depresif nöbet.
Rapid Cycling: Hasta bir sene içinde en az 4 dönem hastalanırsa tanımlanılıyor. Genelde madde bağımlılığı ile bağlantılı oluyor (Hasta kendini ilaçlarla tedavi etmeye çalışıyor)

Manik nöbetler, depesiflere nazaran daha kısa sürüyor (2 hafta ile 5 ay arası) ve ani geliyor.

Terapi:
Depresif ve manik hastalara uygulanan tedavi metodları, bu hastalara da uygulanıyor. Tek sorun: eski Antidepresan ilaçlar manik nöbetleri körüklüyor.

===========================================================

Persistant (Kalıcı) Duygudurum bozukluklar

Anhaltende affektive Störungen

Kişinin en az iki sene boyunca kesintisiz olarak yaşadığı kronik hastalık. Hastalığın akışı Kişilik Bozukluğuna benziyor fakat sebeb ve semptomlara gözönüne alınarak, duygudurum kategorisinde yer alıyor.

İki çeşidi var:

1) Dystemia
Kronik ve monopolar (tekyönlü) bir hastalık. Hasta (2 seneden) uzun bir zaman kendini daimi çaresiz, üzgün ve kederli hissediyor ('bahtım hiç gülmedi...' gibi). Negatif ve olumsuz düşünceler hakimiyet kazanıyor. Semptomlar Depresyon kadar ağırlık kazanmıyor (uzun vadeli, hafif depresyon da denilebilir).

2) Zyklotymia
Kronik ve bipolar (çiftyönlü) bir hastalık. Tehşis konulabilmesi için, Hastanın en 2 senedir duygudurum dalgalanması yaşaması gerekiyor. Karakteristik olarak bir günü, öbür gününe uymayan kişilerdir. Hafif depresyon ve hypomanik nöbetlere girerler.
Hastalıklarının bilincinde değillerdir ve kabullenmezler. O yüzden tedavisi hemen hemen imkansızdır. Sık sık ilaç almakla, madde bağımlılığına yatkındırlar.

Hastalıkları mani ve depresyon kadar derin ve belirgin değildir.

Terapi: Diğer duygudurum hastalıkları gibi tedavi görüyorlar. İlaç ve destek terapisi uygulanıyor.